Liczby natury

Matematyka jest użytecznym sposobem myślenia o przyrodzie. Chcemy zrozumieć, jak pojawiają się wzory, chcemy zrozumieć dlaczego się pojawiają, uporządkować podstawowe wzory i regularności w najbardziej korzystny sposób, przewidzieć, jak przyroda się zachowa, kierować przyrodą dla naszych własnych celów i praktycznie zastosować to, czego nauczyliśmy się o naszym świecie.  Matematyka pomaga nam robić to wszystko i jest często niezastąpiona.

Jak na humanistę mam dziwny pociąg do książek o matematyce, fizyce, naukach ścisłych, wynalazkach i tak dalej. Absolutnie nie mówię tutaj o podręcznikach – mam na myśli raczej opracowania popularnonaukowe, co jednak w dalszym ciągu pozostaje zastanawiające. Jestem osobą, która na przykład nie rozumie konceptu liczb urojonych 😀 Mój rozum bardzo wielu matematycznych rzeczy nie ogarnia – i chyba to jest powód, dla którego matematyka wydaje mi się taka ciekawa. Nie muszę jej rozumieć, żeby ją podziwiać. Jest trochę jak magia – wiem, że są sztuczki, które działają według określonych zasad. Ja tych zasad nie znam, ale doceniam kunszt magika i cieszę się efektem końcowym. Poza tym wpływ na to ma prawdopodobnie również moja fascynacja wielkimi umysłami, geniuszami, którzy widzą więcej niż inni. Dlatego uwielbiam Buntownika bez powodu i Piękny umysł, dlatego czasami spędzam noce, dyskutując o tym, czy liczby urojone mają sens i dlatego czytam takie książki, jak Liczby natury.

A Ian Stewart jest postacią godną uwagi. Bo od naukowca jeszcze lepszy jest naukowiec, który jest jednocześnie popularyzatorem nauki i swoją skomplikowaną dziedzinę przybliża zwykłym ludziom w sposób prosty i przystępny. Na polskim rynku jest wiele jego książek, a każda jedna jest warta uwagi. Ja do tej pory sięgnęłam jedynie po Gabinet matematycznych zagadek i 17 Równań, które zmieniły Świat, ale czytając pozostałe tytuły zamarzyło mi się mieć je wszystkie na półce (m.in. Listy do Młodego Matematyka, Histerie matematyczne, Krowy w labiryncie i inne eksploracje matematyczne, Nauka Świata Dysku I, II, III, IV, Oswajanie nieskończoności. Historia matematyki).

Liczby natury. Nierealna rzeczywistość matematycznej wyobraźni to książka o tym, jak zbudowany jest nasz wszechświat, czym jest matematyka, i jak pomaga rozumieć świat. Wszystko zbudowane jest ze wzorów. Regularność płatków śniegu, regularny ruch gwiazd, fale i wydmy, tęcza i księżycowe halo, nawet cętki i pręgi na futrze zwierząt – gdziekolwiek nie spojrzymy, otaczają nas wzory. Są one ładne, ale również praktyczne – są w wskazówkami na temat tego, jakie są reguły rządzące światem. Wzory są fizyczne, jak wspomniane wcześniej na przykład cętki, ale są również wzory, rozumiane jako prawidłowości – to, że płatki śniegu są sześcienne, wzory liczby płatków kwiatów czy spiralę muszli. Są również wzory ruchu. Okazuje się, że odkrywamy je cały czas. Dopiero w ostatnich 30 latach odkryliśmy dwa typy wzorów – fraktale i chaos. A przyrodą “wiedziała” o nich cały czas – chmury są fraktalami, a pogoda jest chaotyczna. Tak samo fascynujące są symetrie, które można odnaleźć zarówno w skali mikro (np. w strukturze cząstek subatomowych), jak i w skali całego wszechświata. A jednym z najlepiej znanych kształtów symetrycznych jest ten, wewnątrz którego spędzamy życie – ciało ludzkie.

Ian Stewart udowadnia, że matematyka pozwala nam lepiej zrozumieć otaczający nas świat. Co więcej, pozwala dostrzec piękno przyrody. Stewart o trudnych i skomplikowanych rzeczach pisze w sposób bardzo przystępny, prosty, zrozumiały, dlatego z czystym sumieniem mogę polecić jego książki wszystkim, nawet tym, którzy na słowo “matematyka” uciekają 🙂 Liczby natury otworzą nam trochę oczy, pozwolą spojrzeć inaczej na otaczający świat, dostrzec więcej. Czy tego chcemy, czy nie, matematyka nas otacza, a Ian Stewart, po pierwsze zwraca nam na to uwagę, po drugie – pozwala zrozumieć, a po trzecie – uczy nas doceniać i zachwycać się tym. Bo jak na popularyzatora nauki przystało, jego książki są pełne pasji, zachwytu, ciekawości. Wszystkie te rzeczy czuć w jego tekście, dlatego czyta się je rewelacyjnie, a czytelnik przejmuje jego zapał, choćby tylko na czas lektury. Ale gwarantuję Wam – po lekturze na pewno spojrzycie na otaczający Was świat już trochę inaczej.

Matematyka jest świetna jako pomoc w rozwiązywaniu zagadek jest ona mniej lub bardziej systematycznym sposobem wydobywania reguł i struktur kryjących się za pewnym obserwowanym wzorem lub regularnością, a następnie wykorzystywania tych reguł i struktur do wyjaśnienia, co się dzieje.